mar42024
Ndotja dhe shëndeti. BE prezanton masa radikale për cilësinë e ajrit
Presidenca e Këshillit Evropian dhe përfaqësuesit e PE-së, mundën të arrinin një konsensus politik të përkohshëm mbi normat më të ashpra për luftimin e ndotjes atmosferike. Objektivi i përgjithshëm është arritja e një ambienti me ndotje zero në vendet e Bashkimit Evropian brenda vitit 2050.
Ky propozim synon gjithashtu të harmonizojë standardet e cilësisë së ajrit në BE me rekomandimet e vendosura nga Organizata Botërore e Shëndetësisë.
Pavarësisht përparimeve të dukshme në cilësinë e ajrit në vendet e BE-së gjatë 30 viteve të fundit, ndotja atmosferike mbetet shkaku mjedisor kryesor për vdekjet e parakohshme, me 300.000 të vdekur në vit. Efektet negative të cilësisë së dobët të ajrit shkaktojnë një sërë sëmundjesh, të tilla si atakët në zemër, iktusi, probleme respiratore, diabet, demencë dhe kancer në mushkëri.
Si përgjigje ndaj kësaj urgjence, BE-ja kishte miratuar dy direktiva mbi cilësinë e ajrit në vitet 2004 dhe 2008. Komisioni Evropian propozoi rishikimin e këtyre direktivave në tetor të vitit 2022, në fushën e planit të veprimit "BE me ndotje zero", në kuadër të Green Deal evropian. Marrëveshja politike e arritur hodhi bazat e këtij rishikimi.
Në këtë aspekt, u prezantuan vlerat limit dhe objektivat më në përputhje me udhëzimet e OBSH-së me qëllim përforcimin e standardeve të cilësisë së ajrit deri në vitin 2030. Këto standarde, të cilat mbulojnë disa ndotje atmosferike, si: grimcat e imëta dhe lëndët e grimcuara (PM2.5 dhe PM10), NO2, SO2, benzo(a)pirenin, arsenikun, plumbin dhe nikelin, do t'u nënshtrohen rishikimeve dhe përditësimeve periodike. Direktiva rregullon edhe standarde specifike për çdo substancë, p.sh. duke prezantuar një reduktim të vlerave limit maksimale vjetore për PM2.5 dhe NO2, respektivisht nga 25 µg/m3 në 10 µg/m3 dhe nga 40 µg/m3 në µg/m3.
Nëse projeksionet e shteteve specifike tregojnë se është e pamundur të arrihen objektivat deri në vitin 2030, ata do të mund të kërkojnë një zgjatje pa penalitete deri në vitin 2035 me mundësinë e një zgjatjeje të mëtejshme prej 2 vitesh.
Marrëveshja e përkohshme përmban edhe një klauzolë që mund t'i lejojë shtetet anëtare të kërkojnë një zhvendosje të skadimit deri në fund të datës 1 janar 2040 për disa vlera në kushte të caktuara. Ndër këto kushte janë parashikuar faktorë orografikë territorialë specifikë, të cilët pengojnë përmbushjen e objektivave (a do të bëhet përsëri pjesë e këtyre karakteristikave Lugina Po?), ose faktorë praktikë, në të cilët reduktimet e nevojshme ndikojnë në sistemet e ngrohjes shtëpiake.
Shoqatat mjekësore dhe shëndetësore e kanë përqafuar këtë propozim dhe do të donin që të miratohej shpejt një dokument përfundimtar me qëllim përmirësimin e cilësisë së ajrit që ne thithim në kohë sa më të shkurtër.
Tashmë, propozimi do të rishikohet nga përfaqësuesit e shteteve anëtare të Këshillit Evropian dhe nga komiteti për mjedisin në Parlamentin Evropian. Sapo të miratohet, ky propozim do t'i nënshtrohet miratimit zyrtar nga të dy institucionet, do të rishikohet nga terminologjia ligjore dhe më pas do të publikohet në Gazetën Zyrtare të BE-së për hyrje në fuqi. Shtetet anëtare do të kenë më pas një afat 2-vjeçar për të përmbushur direktivën.